Máy khoan là một dụng cụ có gắn kèm
thiết bị cắt hoặc thiết bị vặn, thường là một
mũi khoan hay một đầu tuốc nơ
vít, để tạo ra các lỗ trên nhiều loại vật liệu hoặc gắn nhiều loại vật liệu với
nhau nhờ các chốt cài. Phần thiết bị gắn kèm được giữ chặt trong ngàm của máy
khoan tại một điểm cố định, và có thể xoay được khi bị ấn vào vật liệu cần
khoan. Đầu, và đôi khi cả các cạnh của thiết bị cắt thực hiện thao tác cắt vào
vật liệu cần khoan. Việc này có thể tạo ra các bào khoan rất mỏng (các máy
khoan lưỡi xoắn hay các mũi khoan địa chất), hay xay ra vô số hạt nhỏ (khoan dầu),
hay nghiền nát và tẩy đi cả phôi (khoan thợ xây SDS), lại có thể khoan bằng
mũi, khoan nông, hay nhiều kiểu khoan khác.
Máy khoan nói chung được sử dụng
trong nghề mộc, cơ khí, xây dựng và các dự án cá nhân, hay trong gia đình. Đặc
biệt có các loại máy khoan được thiết kế dùng riêng trong y tế, các sứ mệnh
trong vũ trụ và nhiều ứng dụng khác. Máy khoan ngày nay cũng có vô vàn đặc tính
hiệu dụng, như năng lực và dung tích khả dụng mũi khoan.
1. Lịch sử máy khoan
Vào khoảng 35.000 năm trước Công
Nguyên, loài người đã khám phá ra những lợi ích khi sử dụng các công cụ xoay.
Các công cụ thô sơ ban đầu này chỉ gồm một mảnh đá nhọn được nhiều bàn tay quay
vòng để đào ra một lỗ trên một vật liệu khác. Nó dẫn tới sự ra đời của chiếc
khoan bằng tay, là một thanh nhẵn, đôi khi được gắn vào một mảnh đá lửa, được
chà bằng dầu cọ. Công cụ này đã từng được rất nhiều nền văn minh cổ đại sử dụng,
trong đó có người
Maya. Một số dụng cụ đục lỗ nhân tạo sớm nhất của loài người
làm bằng xương, ngà voi, vỏ cây và sừng đã được khai quật, đều có từ Thời Đại Đồ
Đá Cũ (cách đây 50.000 tới 10.000 năm trước Công nguyên).
Đồ nghề thợ mộc thế kỷ thứ 16 ở châu Âu
Máy khoan hình cung (khoan đai da)
là những dụng cụ khoan máy đầu tiên, vì chúng đã chuyển hóa chuyển động qua lại
thành chuyển động quay vòng quanh. Khoảng 10.000 năm trước, chiếc máy này đã có
thể quay ngược lại. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng, cột chặt một sợi dây quanh
thanh đào của máy khoan, sau đó gắn các đầu sợi dây với các đầu thanh đào (như
một cây cung), sẽ khiến người ta khoan được nhanh hơn và hiệu quả hơn. Dù được
dùng chủ yếu để tạo lửa, nhưng các máy khoan hình cung cũng được dùng trong nghề
mộc, nghề đẽo đá và nghề nha khoa cổ xưa. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra một
hầm mộ thời kỳ Đồ Đá Mới ở Mehrgrath, Pakistan, đề niên hiệu thời đại Harappans
(nền văn minh thung lũng sông Ấn, thuộc thời kỳ Đồ Đồng) cách đây 7.500 tới
9.000 năm, chứa 9 thi thể thanh niên, trong đó có 11 cái răng đã bị khoan lỗ.
Có cả những chữ tượng hình kể chuyện các thợ mộc người Ai Cập và những người
làm bánh mỳ trong một ngôi mộ ở Tây Tạng cũng sử dụng các máy khoan hình cung. Bằng
chứng sớm nhất về việc sử dụng công cụ này ở Ai Cập cho thấy nó xuất hiện khoảng
2.500 năm trước công nguyên. Máy khoan hình cung được dùng rộng rãi ở Châu Âu,
Châu Phi, Châu Á và Bắc Mỹ suốt thời cổ đại, và thậm chí cả ngày nay. Trải qua
nhiều năm, vô số biến thể của cung và đai da đã được tạo ra phục vụ cho những mục
đích khoan trên các vật liệu khác nhau hay tạo lửa.
Máy khoan hình cung (bow drill)
Máy khoan ống (pum drill)
Máy khoan lõi được người Ai Cập cổ
phát minh ra khoảng năm 3.000 trước Công nguyên. Máy khoan chất lỏng (khoan ống)
được phát minh trong những triều đại của người La Mã. Nó gồm một trục quay nằm
dọc căng thẳng góc với thanh gỗ nằm ngang và một bánh lái đảm bảo độ chính xác
và đà quay.
Mũi khoan rỗng được sử dụng lần đầu
tiên khoảng thế kỷ 13, gồm một trục khoan đính theo ống kim loại ở cuối, thường
bằng đồng. Nó cho phép khoan một lỗ mà chỉ cần nghiến qua phần bên ngoài lỗ. Nó
hoàn toàn tách được đá hay gỗ bên trong với phần còn lại, khiến máy khoan nghiền
ít vật liệu hơn khi tạo ra một lỗ kích thước tương đương.
Trong khi máy khoan ống và máy
khoan hình cung được nền văn minh phương Tây sử dụng để khoét các lỗ nhỏ hơn
trong phần lớn lịch sử nhân loại, máy khoan địa chất đã bắt đầu được dùng để
khoan các lỗ lớn hơn có lẽ từ giữa thời La Mã và thời Trung Cổ. Máy khoan địa
chất tạo ra ngẫu lực phát động lớn hơn nhiều để khoan các lỗ lớn. Không rõ thiết
bị quay tay dùng vặn ốc được phát minh khi nào; nhưng những hình ảnh sớm nhất về
nó được tìm thấy có niên đại từ thế kỷ thứ 15. Đó là một loại khoan dùng tay
quay gồm hai phần như hình ảnh dưới.
Máy khoan dùng tay quay (Crank drill)
Tay quay ở nửa trên, là chỗ người sử
dụng giữ và quay nó, còn phần dưới là lưỡi khoan. Lưỡi khoan có thể thay khi
các mảnh bị mòn. Máy khoan địa chất sử dụng đinh vít hình xoắn trôn ốc tương tự
như lưỡi khoan hình đinh ốc thời Ac-si-mét rất phổ biến ngày nay. Máy khoan nhỏ
hình chữ T cũng được coi là một phiên bản đơn giản của máy khoan địa chất.
Ở phương Đông, máy khoan thùng đã
được phát minh ngay từ rất sớm, khoảng năm 221 trước công nguyên, vào thời nhà
Tần ở Trung Quốc, có khả năng đạt tới độ sâu 1500m. Máy khoan thùng ở Trung Hoa
cổ đại được làm bằng gỗ và cực kì tốn sức, nhưng có thể đào xuyên qua đá. Máy
khoan thùng xuất hiện ở Châu Âu vào thế kỷ 12. Năm 1835,
Isaac Singer tuyên bố
đã chế tạo được máy hơi nước bằng cách sử dụng khoan thùng theo phương thức người
Trung Hoa từng dùng. Dù khá nhiều tranh cãi, nhưng đó là những chiếc máy khoan
đứng đời đầu; chúng là loại dụng cụ bằng máy thừa kế những đặc điểm của chiếc
khoan hình cung, nhưng lại sinh lực nhờ cối xay gió và bánh xe nước. Các máy
khoan đứng gồm các mũi khoan rất khỏe có thể lên xuống trong lòng vật liệu, khiến
người sử dụng tốn ít sức để vận hành hơn.
Tiến bộ to lớn kế tiếp trong công
nghệ khoan, mô tơ điện, đã kéo theo việc phát minh ra máy khoan điện. Arthur
James Arnot và William Blanch Brain ở Melbourne, Australia đã được cấp bằng
phát minh ra máy khoan điện năm 1889. Vào năm 1895, chiếc máy khoan cầm tay đầu
tiên có thể bỏ túi mang đi khắp nơi đã được anh em Wilhem và Carl Fein ở
Stuttgart, Đức tạo ra. Năm 1917, máy khoan bỏ túi chuyển mạch khởi động, có tay
cầm đầu tiên được phát minh bởi hãng
Black & Decker. Đó là khởi đầu cho kỷ
nguyên của các máy khoan hiện đại. Suốt một thế kỷ qua, máy khoan điện đã có vô
vàn chủng loại và kích cỡ được tạo ra phù hợp với những mục đích sử dụng khác
nhau.
2. Các loại máy khoan
Có rất nhiều loại máy khoan: một
vài loại dùng lực tay, số khác dùng điện năng (máy khoan điện) hay khí nén (máy
khoan hơi) làm lực phát động, và một số ít được điều khiển bằng động cơ đốt
trong (ví dụ, các máy khoan địa chất dùng để khoan vào lòng trái đất). Máy
khoan kèm động tác gõ (
máy khoan búa) được dùng nhiều nhất trong xử lý chất rắn
như trong xây dựng chẳng hạn (gạch, bê tông, đá) hay làm đá. Giàn khoan được sử
dụng để khoan các lỗ vào lòng trái đất, hút nước hay dầu ra. Các giếng dầu, giếng
nước, hay các lỗ trong lòng đất thuộc vùng địa chất bị nung nóng đều được tạo
ra bằng các giàn khoan lớn. Vài loại máy khoan cầm tay cũng được sử dụng để điều
khiển đinh hay ốc vít. Vài loại nhỏ là đồ dân dụng, không có mô tơ, nhưng cũng
có thể vẫn là những máy khoan mạnh, như các loại máy khoan ống nhỏ, máy khoan cối,
v.v…
2.1. Máy khoan bằng tay
Có vô số loại máy khoan tay đã được
sử dụng hàng thế kỷ qua. Dưới đây là một số ít của chúng, xếp theo thứ tự từ loại
lâu đời nhất:
-
Máy khoan hình cung
-
Máy khoan có tay quay để vặn đinh ốc
-
Máy khoan chữ T
-
Máy khoan ‘đánh trứng’
-
Máy khoan ức, tương tự máy khoan ‘đánh trứng’,
nó có một phần mặt phẳng thay cho tay cầm
-
Máy khoan kéo đẩy, một dụng cụ sử dụng cơ chế
bánh xe xoắn ốc
-
Máy khoan kẹp chốt, một loại máy khoan kim hoàn
cầm tay cỡ nhỏ
Máy khoan đánh trứng (eggbeater drill)
Hiện nay máy khoan thuần túy sức người này vẫn tồn tại.
Sản phẩm tiêu biểu:
(1) Fiskars Crafts Hand Drill: Thiết kế nhỏ gọn, tay cầm bằng nhựa cao cấp, dễ cầm nắm. Đầu cặp mũi khoan tối đa 1/4 inch (6mm). Tích hợp ngăn chứa mũi khoan trong tay cầm. Ưu điểm: Lý tưởng cho các dự án thủ công, DIY, khoan gỗ và nhựa. Nhẹ (~0.5 kg), phù hợp cho cả trẻ em và người lớn. Nhược điểm: Không phù hợp cho kim loại cứng hoặc công việc nặng. Giá: ~$20-$30 (Amazon, Walmart). Phù hợp với: Người làm thủ công, DIY, hoặc giáo dục (dạy trẻ em về cơ khí).
(2) Stanley 02-125 Hand Drill: Tay cầm bằng gỗ hoặc nhựa, đầu cặp kim loại chắc chắn. Hỗ trợ mũi khoan lên đến 5/16 inch (8mm). Bánh răng thép bền bỉ, truyền lực tốt. Ưu điểm: Độ bền cao, phù hợp cho khoan gỗ và kim loại mềm. Thiết kế cổ điển, dễ sử dụng.
Nhược điểm: Cần lực tay mạnh hơn cho vật liệu dày. Giá: ~$25-$40 (Amazon, Home Depot). Phù hợp với: Thợ mộc, người yêu thích dụng cụ cổ điển.
(3) Draper 13846 Hand Drill: Đầu cặp kim loại chất lượng cao, hỗ trợ mũi khoan đến 3/8 inch (10mm). Tay cầm bằng nhựa công thái học, giảm mệt mỏi. Bánh răng đôi (double pinion) tăng hiệu quả truyền lực. Ưu điểm: Mạnh mẽ hơn so với các dòng nhỏ, khoan được kim loại mềm. Thiết kế hiện đại, độ hoàn thiện cao.
Nhược điểm: Giá cao hơn (~$40-$50).
Phù hợp với: Thợ thủ công chuyên nghiệp hoặc bán chuyên.
(3) Vintage Miller Falls Eggbeater Drill (hoặc bản sao hiện đại): Thiết kế kiểu "eggbeater" với bánh răng lớn, tay cầm bằng gỗ hoặc kim loại. Đầu cặp hỗ trợ mũi khoan nhỏ (thường dưới 1/4 inch).
Ưu điểm: Cực kỳ chính xác, lý tưởng cho chế tác trang sức hoặc khoan gỗ mỏng. Phong cách cổ điển, phù hợp cho người sưu tầm.
Nhược điểm: Hạn chế về kích thước mũi khoan, không phù hợp cho công việc nặng. Giá: ~$30-$60 (eBay, Etsy, hoặc các cửa hàng dụng cụ cổ). Phù hợp với: Nghệ nhân, thợ chế tác thủ công.
(4) Generic Hand Drill (các thương hiệu OEM): Các dòng máy khoan tay giá rẻ từ Trung Quốc hoặc OEM, thường bán trên Amazon, AliExpress. Đầu cặp 1/4 inch, tay cầm nhựa hoặc kim loại đơn giản. Ưu điểm: Giá rẻ (~$10-$20), dễ tiếp cận. Phù hợp cho các công việc nhẹ, cơ bản.
Nhược điểm: Độ bền thấp, bánh răng dễ mòn.
Phù hợp với: Người dùng không thường xuyên, cần khoan gỗ hoặc nhựa cơ bản.
Ở thị trường tại Việt Nam, máy khoan tay quay không phổ biến rộng rãi như máy khoan điện/pin, nhưng vẫn có thể tìm thấy ở các cửa hàng dụng cụ (như Phong Liên, Đại lý Bosch, Makita) hoặc trên các sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki). Các sản phẩm từ Stanley, Draper, hoặc Fiskars thường được nhập khẩu. Ngoài ra, có các loại khoan tay giá rẻ từ Trung Quốc được bán với thương hiệu OEM. Giá cả dao động từ 200.000 VNĐ (dòng OEM) đến 1.000.000 VNĐ (Stanley, Draper). Nơi mua: Shopee, Lazada (tìm từ khóa "máy khoan tay quay" hoặc "hand drill") hoặc các cửa hàng dụng cụ ở Hà Nội (phố Hàng Bông, Hàng Lược) hoặc TP.HCM (quận 5, quận 7).
Lưu ý khi chọn máy khoan tay quay:
- Mục đích sử dụng: Xác định vật liệu cần khoan (gỗ, nhựa, kim loại mềm) để chọn đầu cặp và lực khoan phù hợp.
- Kích thước mũi khoan: Đầu cặp 1/4 inch phù hợp cho công việc nhẹ, 3/8 inch trở lên cho công việc đa dạng hơn.
- Chất liệu tay cầm: Tay cầm gỗ hoặc nhựa công thái học giúp giảm mệt mỏi khi sử dụng lâu.
- Độ bền: Chọn các thương hiệu uy tín như Stanley, Fiskars để đảm bảo bánh răng và đầu cặp bền bỉ.
- Ngân sách: Nếu chỉ dùng thỉnh thoảng, các dòng OEM giá rẻ là đủ; nếu dùng chuyên nghiệp, hãy đầu tư vào Stanley hoặc Draper.
2.2. Máy khoan có tay cầm (có dây)
Máy khoan có tay cầm là loại phổ biến
nhất ngày nay, có vô số biến thể. Loại ít phổ biến nhất là máy khoan góc phải,
dụng cụ đặc biệt được sử dụng bởi giới chuyên môn như thợ sửa ống nước hay thợ
điện. Mô tơ trong các máy khoan có dây thường là loại mô tơ thông dụng, vì tiêu
tốn điện năng cao và khối lượng nặng.
Sang đến thế kỷ 20, nhiều loại phụ
tùng có thể mua được dễ dàng để chuyển máy khoan điện cầm tay có dây sang hàng
loạt công dụng khác, chẳng hạn như máy chà nhám và cưa điện, rẻ hơn rất nhiều
so với mua phiên bản gốc của chính các công cụ đó (tiết kiệm lớn nhất là không phải
mua mô tơ điện cho mỗi thiết bị thêm vào). Cứ thế, giá của các dụng cụ điện và
mô tơ điện giảm xuống rõ rệt, nhưng các loại phụ tùng như thế càng trở nên ít
phổ biến dần. Tương tự ngày nay dùng các dụng cụ không dây, trong đó pin –
thành phần đắt đỏ nhất – có thể dùng chung được cho vô số thiết bị chạy mô tơ, giống
như chiếc mô tơ điện đơn dùng chung cho các phụ tùng cơ khí kia.
Máy khoan cầm tay có dây (Pistol-grip
(corded) drill)
Các sản phẩm tiêu biểu:
(1) DEWALT 20V MAX XR Hammer Drill (DCD999P1): Pin 20V (POWERSTACK 5.0Ah). Tốc độ tối đa: 2,250 RPM. Lực đập tối đa: 38,250 BPM. Momen xoắn: 820 UWO. Trọng lượng: ~4.7 lbs (2.13 kg, có pin). Tay cầm: Tay cầm bọc cao su mềm, công thái học, giảm áp lực lên tay và cổ tay khi sử dụng lâu. Công nghệ SHOCKS Active Vibration Control giảm rung đáng kể, giúp thoải mái khi khoan gạch, vữa hoặc bê tông. Thiết kế cân bằng, trọng lượng phân bổ đều, dễ cầm nắm ở nhiều góc độ.
Ưu điểm: Hiệu suất mạnh mẽ, phù hợp cho cả công việc nặng (bê tông, gạch) và nhẹ (gỗ, kim loại). Đèn LED 3 mức sáng, hỗ trợ làm việc trong điều kiện thiếu sáng. 3 chế độ tốc độ (0-450/1,500/2,000 RPM) linh hoạt cho nhiều ứng dụng.
Nhược điểm: Giá cao (~$308-$429). Pin có thể hơi nặng cho người dùng không quen.
Phù hợp với: Thợ chuyên nghiệp cần tay cầm thoải mái và máy khoan mạnh mẽ cho các dự án gạch, vữa, hoặc công trình lớn.
(2) Milwaukee M18 FUEL 1/2-Inch Hammer Drill/Driver (2903-20): Pin 18V (M18 REDLITHIUM). Tốc độ tối đa: 2,100 RPM. Lực đập tối đa: 33,000 BPM. Momen xoắn: 1,400 in-lbs. Trọng lượng: ~4.2 lbs (1.9 kg, có pin). Tay cầm: Tay cầm bọc cao su mềm, thiết kế công thái học với độ bám cao, phù hợp cho cả tay nhỏ và lớn. Cân bằng trọng lượng tốt, giảm mệt mỏi khi sử dụng lâu. Tính năng AutoStop giúp giảm rung và bảo vệ tay người dùng khi mũi khoan bị kẹt.
Ưu điểm: Động cơ không chổi than mạnh mẽ, khoan nhanh qua gạch, vữa, gỗ và kim loại. Đèn LED tích hợp và kẹp thắt lưng tiện lợi. Thời gian sạc nhanh (25 phút với pin REDLITHIUM).
Nhược điểm: Giá cao (~$153-$189, không bao gồm pin/sạc). Không có điều chỉnh tốc độ biến thiên thực sự.
Phù hợp với: Người dùng chuyên nghiệp hoặc DIY nghiêm túc cần tay cầm thoải mái và máy bền bỉ.
(3) Makita XFD131 18V LXT Cordless Drill: Pin 18V (LXT Lithium-Ion). Tốc độ tối đa: 1,900 RPM. Momen xoắn: 1,750 in-lbs. Trọng lượng: ~3.8 lbs (1.72 kg, có pin).
Tay cầm: Tay cầm bọc cao su mềm, thiết kế công thái học với độ cong tự nhiên, giảm áp lực lên cổ tay. Nhỏ gọn, nhẹ, phù hợp cho người dùng làm việc lâu hoặc trong không gian hẹp. Cân bằng trọng lượng tốt, giảm rung khi khoan các vật liệu cứng như gạch hoặc kim loại.
Ưu điểm: Động cơ không chổi than, hiệu suất cao và tuổi thọ lâu. Hai tốc độ (0-500/0-1,900 RPM) phù hợp cho cả khoan và vặn vít. Đi kèm đèn LED và thiết kế chống bụi/nước (XPT technology).
Nhược điểm: Giá cao hơn so với các dòng tương tự (~$140-$170). Thời gian sạc pin hơi lâu (~45 phút).
Phù hợp với: Thợ chuyên nghiệp và thợ sửa chữa cần tay cầm thoải mái cho các công việc nặng như khoan gạch, gỗ, hoặc kim loại.
(4) Bosch GSB18V-490B12 18V Cordless Hammer Drill: Pin 18V. Tốc độ tối đa: 1,800 RPM. Lực đập tối đa: 22,000 BPM. Momen xoắn: ~400 in-lbs. Trọng lượng: ~3.5 lbs (1.6 kg, có pin).
Tay cầm: Tay cầm bọc cao su mềm, thiết kế mỏng gọn, dễ cầm bằng một tay. Trọng lượng nhẹ và thiết kế công thái học giúp giảm mệt mỏi khi làm việc lâu. Hệ thống giảm rung tích hợp, phù hợp khi khoan gạch hoặc vữa.
Ưu điểm: Nhỏ gọn, lý tưởng cho không gian hẹp và công việc nhẹ. 20 mức mô-men xoắn, phù hợp cho cả khoan và vặn vít. Giá cả phải chăng (~$119), đi kèm pin và sạc. Đèn LED tích hợp hỗ trợ làm việc trong điều kiện thiếu sáng.
Nhược điểm: Công suất thấp hơn so với các dòng cao cấp, không phù hợp cho bê tông dày. Pin dung lượng thấp hơn (2.0Ah) so với các đối thủ.
Phù hợp với: Người dùng DIY hoặc bán chuyên cần máy khoan nhẹ, tay cầm thoải mái cho các công việc gạch, vữa và gỗ.
(5) BLACK+DECKER 20V MAX Cordless Drill/Driver (BDCDD12C): Pin 20V (Lithium-Ion). Tốc độ tối đa: 750 RPM. Momen xoắn: ~300 in-lbs. Trọng lượng: ~2.2 lbs (1 kg, có pin).
Tay cầm: Tay cầm bọc cao su mềm, thiết kế siêu nhẹ và nhỏ gọn, lý tưởng cho người dùng có tay nhỏ hoặc làm việc lâu. Thiết kế công thái học với trọng tâm thấp, giảm áp lực lên cổ tay. Độ bám tốt, phù hợp khi làm việc ở các góc khó.
Ưu điểm: Cực kỳ nhẹ, dễ mang theo và sử dụng trong không gian hẹp. Đi kèm đèn LED và giá cả rất hợp lý (~$46-$49). Phù hợp cho các công việc nhẹ như khoan gỗ, nhựa, hoặc gạch mỏng.
Nhược điểm: Công suất thấp, không phù hợp cho khoan gạch/vữa dày hoặc công việc nặng. Chỉ có một tốc độ, hạn chế linh hoạt.
Phù hợp với: Người dùng DIY, đặc biệt là phụ nữ hoặc người mới bắt đầu, cần tay cầm thoải mái cho các dự án nhỏ như lắp ráp nội thất hoặc khoan gạch nhẹ.
Lưu ý khi chọn máy khoan có tay cầm tốt:
- Công thái học: Tay cầm bọc cao su mềm, có rãnh chống trượt và thiết kế cong tự nhiên giúp giảm mệt mỏi. Các dòng DEWALT, Milwaukee, và Makita nổi bật về điều này.
- Giảm rung: Các tính năng như SHOCKS Active Vibration Control (DEWALT) hoặc hệ thống giảm rung (Bosch, Milwaukee) rất quan trọng khi khoan gạch/vữa.
- Trọng lượng và cân bằng: Máy nhẹ (như Bosch GSB18V-490B12 hoặc BLACK+DECKER) dễ cầm hơn, nhưng máy nặng hơn (DEWALT, Milwaukee) cần phân bổ trọng lượng tốt.
- Kích thước tay cầm: Người dùng có tay nhỏ nên chọn máy nhỏ gọn như BLACK+DECKER hoặc Bosch GSB18V-490B12.
- Ngân sách: BLACK+DECKER là lựa chọn tiết kiệm, trong khi DEWALT và Milwaukee phù hợp cho người cần hiệu suất cao.
2.3. Máy khoan búa
Máy khoan búa giống như các máy
khoan điện tiêu chuẩn khác, ngoại trừ có đầu búa để khoan gạch vữa. Đầu búa có
thể gắn hoặc tháo rời, tùy yêu cầu. Hầu hết các máy khoan búa chạy điện đều có dòng
điện đầu vào từ 600 tới 1100 watt. Hiệu suất thường là 50-60%, chẳng hạn 1000
watt đầu vào sẽ được chuyển đổi thành 500-600 watt đầu ra (chuyển động xoay của
mũi khoan và hành động đập búa).
Hành động đập búa do hai đĩa cam tạo
thành, gây ra nhịp vỗ nhanh trước và sau khi mũi khoan quay quanh trục của nó.
Động tác theo xung nhịp này (gõ búa) đo bằng số lần đập trên một phút (BPM –
Blows Per Minute) là khoảng 10,000 BPM hoặc hơn. Vì có vô số nhịp vỗ tổ hợp được
tạo ra so với số lượng nhịp mũi khoan, việc chuyển đổi năng lượng trở nên không
hiệu quả và đôi khi khiến lưỡi khoan lớn hơn rất khó đi sâu vào các vật liệu cứng
hơn, chẳng hạn như bê tông nặng. Người vận hành nó đều cảm nhận thấy rung lắc
đáng kể, cho nên các bánh cam được làm từ thép cứng hơn để tránh bị mài mòn
nhanh chóng. Thực tế, các máy khoan đều có giới hạn. Lưỡi khoan gạch vữa tiêu
chuẩn có đường kính không quá 13mm (1/2 inch). Ứng dụng cụ thể của khoan búa là
cài đặt các ổ điện, dẫn dây cáp hay các giá đỡ trong lòng bê tông.
Ngược lại với máy khoan búa kiểu
cam, loại máy khoan búa quay/khí nén lại chỉ giúp tăng tốc lưỡi khoan. Đó là nhờ
thiết kế piston thay cho bánh cam quay. Các đầu búa quay ít bị rung lắc hơn nhiều
và có thể xuyên qua hầu hết vật liệu xây dựng. Chúng cũng có thể được dùng chỉ
như một máy khoan hoặc chỉ như cái búa, khiến công dụng của nó được mở rộng
trong cả bào gạch và bê tông. Quá trình khoan lỗ vượt trội hơn hẳn so với máy
khoan búa kiểu cam, những máy khoan này nói chung dùng khoan các lỗ kích thước
19mm (3/4 inch) hoặc lớn hơn. Ứng dụng điển hình của máy khoan búa quay là đào
các lỗ lớn cho các bu lông không dẫn nhiệt trong các kết cấu, hoặc cài đặt các
đoạn neo giữ rất lớn trong bê tông làm tay vịn hoặc băng ghế.
Máy khoan búa chuẩn chỉ dùng lưỡi
khoan 6mm (1/4 inch) và 13 mm (1/2 inch), còn máy khoan búa quay dùng SDS hoặc
lưỡi khoan Spline Shank. Những lưỡi khoan rất nặng này nghiền gạch vữa thành bột
rất tài tình và khoan vào vật liệu rắn cũng rất dễ dàng.
Tuy nhiên, khác biệt lớn nhất là
giá. Ở Anh, một máy khoan búa trục cam điển hình có giá 12 bảng hoặc hơn, trong
khi đó một máy khoan búa quay/khí nén có giá 35 bảng hoặc hơn. Ở Mỹ, một máy
khoan búa điển hình có giá từ $70 tới $120, còn máy khoan búa quay từ $150 tới
$500 (phụ thuộc kích thước lưỡi khoan). Nếu tự làm hoặc khoan các lỗ nhỏ hơn
13mm (1/2 inch) thì khoan búa được sử dụng nhiều nhất.
2.4. Máy khoan búa quay
Máy khoan búa quay (còn gọi là búa
quay hay máy khoan búa roto, hay máy khoan gạch vữa) kết hợp thêm một đầu búa với
một thiết bị quay riêng rẽ, dùng đối với vật liệu hỗn hợp như gạch vữa hay bê
tông. Nói chung, các má đập chuẩn và máy khoan đều ít, các má đập như SDS và
máy khoan hợp kim cứng được thiết kế để chịu được các lực va đập đàn hồi. Vài
loại chỉ để khoan gạch vữa còn đầu búa không được gắn vào. Một số kiểu khác lại
cho phép máy khoan thực hiện thao tác khoan thông thường nhưng không có hành động
đập búa, hay đập búa mà không quay khi đục.
Máy khoan búa quay (rotary hummer drill)
Sản phẩm tiêu biểu:
(1) Milwaukee M18 FUEL 18V 1/2-Inch Hammer Drill/Driver Kit: Pin 18V (M18 REDLITHIUM), tốc độ tối đa: 2,100 RPM, lực đập tối đa: 33,000 BPM, momen xoắn: 725 in-lbs, trọng lượng: ~4.5 lbs (2 kg, có pin).
Ưu điểm: Động cơ không chổi than (brushless) cung cấp sức mạnh vượt trội, khoan dễ dàng qua gạch, bê tông và gỗ. Thiết kế nhỏ gọn (dài ~7 inch), lý tưởng cho không gian hẹp. Có chế độ khoan thường, khoan búa và vặn vít, tăng tính đa dụng. Đi kèm đèn LED, hai pin sạc, và tính năng AutoStop chống quá tải. Độ bền cao, đã được thử nghiệm trong hơn hai năm sử dụng nặng mà vẫn hoạt động tốt.
Nhược điểm: Không có điều chỉnh tốc độ biến thiên thực sự (chỉ có hai mức tốc độ). Không bao gồm mũi khoan trong bộ sản phẩm.
Phù hợp với: Người dùng chuyên nghiệp và DIY cần máy khoan mạnh mẽ, linh hoạt cho các dự án gạch và vữa.
(2) DEWALT DCD999P1 20V MAX XR Hammer Drill: Pin 20V (POWERSTACK 5.0Ah), tốc độ tối đa: 2,250 RPM, lực đập tối đa: 38,250 BPM, công suất: 820 UWO (Units Watts Out), trọng lượng: ~4.7 lbs (2.13 kg, có pin).
Ưu điểm: Hiệu suất vượt trội với lực đập mạnh, phù hợp cho khoan gạch, bê tông và kim loại. Hệ thống truyền động 3 tốc độ (0-450/1,500/2,000 RPM) cho phép điều chỉnh linh hoạt. Đèn LED 3 mức sáng, có chế độ bật độc lập, tiện lợi khi làm việc trong điều kiện thiếu sáng. Công nghệ SHOCKS Active Vibration Control giảm rung, thoải mái khi sử dụng lâu. Tuân thủ OSHA Table 1 khi dùng với phụ kiện hút bụi (mua riêng).
Nhược điểm: Giá cao hơn so với một số đối thủ (~$308-$429). Có thể quá mạnh cho các công việc nhẹ hoặc người dùng không chuyên.
Phù hợp với: Thợ chuyên nghiệp cần máy khoan búa mạnh mẽ cho các dự án gạch, vữa và bê tông nặng.
(3) Makita HR2475 Rotary Hammer SDS-Plus: Điện 120V, 7.0 Amp, tốc độ tối đa: 1,100 RPM, lực đập tối đa: 4,500 BPM, năng lượng va đập: 2.7 J, trọng lượng: 6.6 lbs (3 kg).
Ưu điểm: Động cơ mạnh mẽ, lý tưởng cho khoan gạch, bê tông và chạm khắc (3 chế độ: khoan, khoan búa, đục). Thiết kế tiện dụng với nút khóa tốc độ, giảm mệt mỏi khi làm việc lâu. Hệ thống ly hợp an toàn tự động ngắt khi mũi khoan bị kẹt, tăng độ an toàn. 40 góc cài đặt đục, phù hợp cho các góc làm việc phức tạp.
Nhược điểm: Chỉ tương thích mũi khoan SDS-Plus (cần bộ chuyển đổi cho mũi khoan thường). Dây điện ngắn, hạn chế di chuyển ở không gian rộng.
Phù hợp với: Các công việc xây dựng cần khoan và đục gạch, vữa liên tục với nguồn điện ổn định.
(4) Bosch RH328VC SDS-Plus Rotary Hammer: Điện 120V, 8.0 Amp. Tốc độ tối đa: 900 RPM. Lực đập tối đa: 4,000 BPM. Năng lượng va đập: 2.6 ft-lbs. Trọng lượng: ~7.7 lbs (3.5 kg).
Ưu điểm: Động cơ mạnh, hiệu quả cao trong việc phá vữa và khoan gạch. Hệ thống Vario-Lock cho phép điều chỉnh góc đục linh hoạt (36 vị trí). Công nghệ chống rung tiên tiến, giảm mệt mỏi khi sử dụng lâu. Đầu cặp SDS-Plus cho phép thay mũi khoan nhanh chóng.
Nhược điểm: Giá thành cao hơn so với các dòng DIY. Hệ thống hút bụi cần mua thêm phụ kiện.
Phù hợp với: Các dự án cải tạo nhà cửa hoặc công trình cần loại bỏ vữa chính xác và hiệu quả.
(5) Bosch GSB18V-490B12 18V Cordless Hammer Drill: Pin 18V. Tốc độ tối đa: 1,800 RPM. Lực đập tối đa: 22,000 BPM. Trọng lượng: ~3.5 lbs (1.6 kg, có pin).
Ưu điểm: Nhẹ và nhỏ gọn, phù hợp cho các công việc khoan gạch và vữa trong không gian hẹp. Động cơ không chổi than, bền bỉ, cung cấp 20 mức mô-men xoắn. Có 3 chế độ: khoan, khoan búa, vặn vít, đa năng cho nhiều ứng dụng. Giá cả phải chăng, đi kèm pin và sạc.
Nhược điểm: Công suất thấp hơn so với các dòng chuyên dụng cho công việc nặng. Không phù hợp cho các dự án bê tông dày hoặc công nghiệp.
Phù hợp với: Người dùng DIY hoặc thợ bán chuyên cần một máy khoan búa nhẹ, dễ sử dụng cho gạch và vữa.
Lưu ý khi chọn máy khoan búa quay:
- Công suất và lực đập: Đảm bảo máy có lực đập (BPM) và năng lượng va đập (Joules) đủ mạnh để xử lý gạch và vữa. Các dòng như Makita HR2475 và Bosch RH328VC vượt trội về năng lượng va đập.
- Nguồn điện hay pin: Máy dùng điện (Makita, Bosch RH328VC) phù hợp cho công việc liên tục, trong khi máy pin (Milwaukee, DEWALT) tiện lợi cho di chuyển.
- Đầu cặp: Đầu SDS-Plus (Makita, Bosch) lý tưởng cho khoan búa chuyên dụng, nhưng đầu cặp 1/2 inch (Milwaukee, DEWALT) đa năng hơn cho cả khoan và vặn vít.
- Phụ kiện và an toàn: Chọn máy có đèn LED, chống rung, và ly hợp an toàn để tăng hiệu quả và giảm rủi ro.
- Ngân sách: Bosch GSB18V-490B12 là lựa chọn kinh tế, trong khi DEWALT và Milwaukee nhắm đến phân khúc cao cấp.
2.5. Máy khoan không dây
Máy khoan không dây là máy khoan điện
sử dụng pin sạc. Các máy khoan này có nhiều điểm tương tự máy khoan dùng dòng
điện một chiều. Chúng có sẵn trong cấu hình máy khoan búa và đa số đều có chân,
giúp đưa vít vào nhiều loại vật liệu nền mà không làm hỏng nó. Nó cũng có cả ở
các máy khoan góc phải, cho phép công nhân điều khiển vít trong một không gian
hẹp. Trong khi các phát minh về pin của thế kỷ 21 đã khiến cho việc khoan trở
nên dễ dàng hơn rất nhiều, giờ đây các lỗ có đường kính lớn (từ 12-25mm, tức 0.5-1.0
in hoặc lớn hơn) đều chỉ cần dùng máy khoan không dây đã có thể xử lý được một
cách nhanh chóng.
Máy khoan không dây (cordless drill)
Ứng dụng khác, một công nhân sẽ
mang theo một hoặc nhiều gói pin dự phòng trong khi khoan, rồi nhanh chóng thay
chúng, thay vì phải đợi một giờ hoặc hơn để sạc, dù giờ đây có các loại pin sạc
nhanh chỉ cần sạc trong 10-15 phút.
Các máy khoan không dây ban đầu dùng
gói pin sạc 7.2V. Trải qua nhiều năm, điện áp pin đã tăng lên, các máy khoan
18V là phổ biến nhất, nhưng điện áp cao hơn cũng có, như 24V, 28V và 36V. Nó
cho phép công cụ này tạo ra nhiều ngẫu lực pháp động như các máy khoan có dây.
Các kiểu pin thông thường là pin
nickel-cadmium (NiCd) và
pin lithium-ion, chiếm một nửa trên thị trường. NiCd
có thời gian ra đời sớm hơn, nên không đắt lắm (ưu điểm chính), nhưng bất lợi
nhiều hơn so với pin lithium-ion. Bất lợi của NiCd là giới hạn tuổi đời, không
tự sạc, bị tác động bởi yếu tố môi trường, dễ ngắn mạch khi tăng dendrite. Pin
lithium-ion đang càng lúc càng phổ biến hơn vì thời gian sạc ngắn, vòng đời
dài, không bị hiệu ứng bộ nhớ, khối lượng nhẹ. Thay vì sạc trong một giờ, nay
chỉ còn 20 phút, 20 phút sạc có thể dùng thiết bị thêm một giờ. Pin Lithium-ion
cũng có vòng đời dài hơn pin nickel-cadmium rõ rệt, khoảng 2 năm nếu không sử dụng,
thay vì 1 tới 4 tháng như pin nickel-cadmium.
Sản phẩm nổi bật:
(1)
Bosch GSB 180-LI Professional (18V): Công suất 18V, lực xoắn tối đa 54 Nm, tốc độ không tải 0-450/1,700 vòng/phút, trọng lượng 1.6 kg, pin Lithium-Ion bền bỉ, tích hợp đèn LED và 2 chế độ tốc độ. Khoan gỗ (35 mm), thép (10 mm), bê tông (10 mm).
Ưu điểm: Thiết kế không dây linh hoạt, độ bền cao, phù hợp cho cả thợ chuyên nghiệp và DIY gia đình. Công nghệ Đức, pin dùng chung với các thiết bị Bosch khác.
Nhược điểm: Giá hơi cao so với nhu cầu cơ bản, thời gian sạc pin khoảng 1 giờ.
Giá ước tính: 2.5-3.5 triệu VND (bao gồm 2 pin và sạc).
Lý do chọn: Được đánh giá cao về độ tin cậy và hiệu suất, lý tưởng cho công việc đa năng từ khoan gỗ, kim loại đến tường nhẹ. Phổ biến tại Việt Nam với hệ thống bảo hành rộng.
(2)
Makita HP333DSYE (12V): Công suất 12V, lực xoắn 30 Nm, tốc độ không tải 0-450/1,700 vòng/phút, trọng lượng siêu nhẹ 1.1 kg, tích hợp đèn LED, khoan gỗ (21 mm), thép (10 mm), bê tông (8 mm).Ưu điểm: Nhỏ gọn, dễ thao tác, phù hợp cho gia đình, sửa chữa nhỏ hoặc lắp đặt nội thất. Công nghệ Nhật Bản, giá hợp lý.
Nhược điểm: Công suất hạn chế với các công việc nặng như khoan bê tông dày.
Giá ước tính: 2-3 triệu VND (bao gồm 2 pin và sạc).
Lý do chọn: Lý tưởng cho người dùng DIY hoặc thợ không chuyên, giá cả phải chăng, chất lượng ổn định, dễ tìm tại Việt Nam.
(3) DeWalt DCD776C2 (18V): Công suất 18V, lực xoắn 42 Nm, tốc độ không tải 0-450/1,500 vòng/phút, trọng lượng 1.89 kg, tích hợp chế độ khoan búa (22,500 bpm), khoan gỗ (25 mm), thép (13 mm), bê tông (13 mm).
Ưu điểm: Hiệu suất mạnh mẽ, phù hợp cho công việc chuyên nghiệp như xây dựng, cơ khí. Thiết kế chắc chắn, thương hiệu Mỹ uy tín.
Nhược điểm: Trọng lượng hơi nặng, không lý tưởng cho công việc nhẹ hoặc không gian hẹp.
Giá ước tính: 3-4 triệu VND (bao gồm 2 pin và sạc).
Lý do chọn: Phù hợp cho thợ chuyên nghiệp cần máy khoan búa mạnh mẽ, độ bền cao, phổ biến trên các công trình tại Việt Nam.
(4) Total TDLI206021 (20V, Brushless): Động cơ không chổi than (brushless), lực xoắn 60 Nm, tốc độ không tải 0-550/2,000 vòng/phút, chế độ búa 30,000 bpm, trọng lượng ~1.5 kg, khoan gỗ (35 mm), thép (13 mm), bê tông (10 mm).
Ưu điểm: Giá rẻ, động cơ brushless tiết kiệm pin và bền hơn, đi kèm 2 pin và vali. Phù hợp cho cả DIY và công việc bán chuyên.
Nhược điểm: Thương hiệu Total kém nổi bật hơn Bosch/Makita, bảo hành ngắn hơn (6-12 tháng).
Giá ước tính: 1.5-2.5 triệu VND.
Lý do chọn: Tỷ lệ giá/hiệu suất cao, phù hợp cho người dùng ngân sách hạn chế nhưng vẫn cần máy mạnh mẽ và đa năng.
(5) Dekton M21-ID13160 Promax (21V, Brushless): Công suất 21V, lực xoắn 65 Nm, tốc độ không tải 0-550/2,000 vòng/phút, động cơ không chổi than, khoan gỗ (35 mm), thép (13 mm), bê tông (10 mm), đi kèm 2 pin và vali.
Ưu điểm: Công suất mạnh, giá cạnh tranh, thiết kế hiện đại, phù hợp cho cả thợ sửa chữa và DIY.
Nhược điểm: Thương hiệu mới, hệ thống bảo hành chưa phổ biến bằng Bosch hay Makita.
Giá ước tính: 1.8-2.8 triệu VND.
Lý do chọn: Lựa chọn kinh tế với hiệu suất cao, lý tưởng cho người dùng muốn máy mạnh nhưng không muốn đầu tư quá nhiều.
2.6. Máy khoan đứng
Máy khoan đứng (còn gọi là máy
khoan cột, máy khoan hình băng ghế) là một máy khoan bị gắn cố định, được gắn với
một bệ đỡ hay sàn nhà, hoặc băng ghế. Các mẫu máy có thể di chuyển được có một
trục từ giữ lấy các phôi thép chúng khoan ra. Máy khoan đứng gồm một trục, cột,
bàn, con quay (hay trục rỗng) và đầu khoan, thường được điều khiển bằng một mô
tơ cảm ứng. Phần đầu có một bộ điều khiển (thường là 3) tỏa ra từ trục trung
tâm, khi khởi động, sẽ di chuyển con quay và má truyền động theo chiều thẳng đứng,
song song với trục của cột. Bàn có thể được điều chỉnh theo chiều dọc và nói
chung cũng bị di chuyển nhờ một bộ giá đỡ và bánh răng; tuy nhiên trong các mẫu
cũ hơn, phụ thuộc vào người vận hành mới có thể nâng và kéo cái bàn vào vị trí.
Cái bàn cũng nhô ra khỏi trục con quay và trong vài tình huống, quay tới vị trí
thẳng góc với cột. Kích cỡ của máy khoan đứng được đo bằng thuật ngữ swing.
Swing được xác định bằng hai lần khoảng cách miệng, tức khoảng cách từ tâm con
quay tới cạnh gần nhất của cột trụ. Ví dụ, một máy khoan đứng 16 inch (419mm)
có khoảng cách miệng là 8 inch (200mm).
Máy khoan đứng (drill press)
Máy khoan đứng có một số ưu điểm so
với máy khoan cầm tay:
-
Cần ít lực để khoan hơn. Chuyển động của má truyền
động và con quay được vận hành nhờ bộ bánh răng – trục đỡ, giúp cho người vận
hành có ưu thế đáng kể về mặt cơ khí.
-
Bàn cho phép sử dụng má kẹp để định vị và ngăn
cách với vật liệu, khiến người vận hành an toàn hơn nhiều
-
Góc của con quay bị gắn cố định so với bàn, khiến
các lỗ được khoan chính xác và đồng đều hơn.
-
Các máy khoan đứng luôn được trang bị các mô tơ
rất mạnh, mạnh hơn nhiều nếu so với máy khoan cầm tay. Điều đó cho phép sử dụng
các lưỡi khoan lớn hơn và tăng tốc các lưỡi khoan nhỏ hơn.
Đối với hầu hết các máy khoan đứng –
đặc biệt dùng trong chế tác gỗ và gia dụng – chỉ thay đổi tốc độ nhờ di chuyển
bằng tay một dây đai theo bộ ròng rọc. Vài máy khoan đứng thêm một bộ ròng rọc
thứ ba để tăng tốc. Tuy nhiên các máy khoan đứng hiện đại đã có thể sử dụng một
mô tơ biến thiên tốc độ kết hợp với hệ thống ròng rọc. Các máy khoan đứng mức độ
trung bình dùng trong các cửa hàng máy móc được trang bị một bộ truyền tải biến
thiên liên tục. Thiết bị này dựa trên các ròng rọc có đường kính thay đổi điều
khiển bởi một dây đai rộng và nặng. Điều đó tạo ra một dải rộng tốc độ cũng như
khả năng thay đổi tốc độ khi máy chạy. Các máy khoan đứng loại nặng dùng cho
kim loại thường là kiểu gắn hộp số như mô tả bên dưới.
Các máy khoan đứng thường được dùng
cho các chức năng hỗn hợp trong một cửa hàng hơn là chỉ khoan các lỗ. Nó có thể
chà nhám, mài giũa, đánh bóng. Các chức năng này có thể thực hiện bằng các mắc
thêm bộ chà nhám, bánh xe mài và vô số các linh kiện quay được khác vào má truyền
động. Một số tình huống điều đó có thể không an toàn, chẳng hạn khi cặp má truyền
động có thể bị giữ trong con quay chỉ vì ma sát với trục côn, nó sẽ bị bật ra
trong lúc hoạt động nếu phụ tải quá cao.
Các sản phẩm nổi bật:
(1)
Rong Fu RF-25 (Đài Loan): Máy khoan đứng đa năng, công suất 0.75-1 HP, tốc độ quay biến thiên (200-2,000 vòng/phút), bàn làm việc điều chỉnh linh hoạt, phù hợp khoan kim loại, gỗ và nhựa. Có khả năng taro (ren).
Ưu điểm: Độ bền cao, thiết kế chắc chắn, dễ bảo trì, phù hợp cho xưởng cơ khí nhỏ hoặc công việc DIY chuyên sâu.
Nhược điểm: Giá hơi cao so với model Trung Quốc, không có tính năng phay như máy khoan phay.
Giá ước tính: 15-25 triệu VND (tùy cấu hình).
Lý do chọn: Thương hiệu Đài Loan uy tín, phổ biến ở Việt Nam, phụ tùng dễ tìm, phù hợp cho cả thợ chuyên nghiệp và bán chuyên.
(2) WDDM Z4120 (Trung Quốc): Công suất 0.55-0.75 kW, tốc độ quay 180-2,500 vòng/phút, đường kính khoan tối đa 20mm, bàn làm việc chữ thập, có 12 cấp tốc độ.
Ưu điểm: Giá thành phải chăng, độ chính xác tốt cho các công việc cơ bản, phù hợp cho xưởng nhỏ hoặc sử dụng tại nhà.
Nhược điểm: Độ bền thấp hơn so với các thương hiệu Đài Loan hoặc Âu Mỹ, không lý tưởng cho công việc nặng liên tục.
Giá ước tính: 8-15 triệu VND.
Lý do chọn: Tỷ lệ giá/hiệu suất cao, dễ mua tại Việt Nam, phù hợp cho người mới hoặc ngân sách hạn chế.
(3) KTK LG-16A (Đài Loan): Công suất 0.75 HP, tốc độ quay 200-2,400 vòng/phút, đường kính khoan tối đa 16mm, thiết kế nhỏ gọn, bàn làm việc điều chỉnh độ cao.
Ưu điểm: Chất lượng ổn định, vận hành êm, phù hợp cho các công việc khoan chính xác trong xưởng cơ khí hoặc gia công nhỏ.
Nhược điểm: Phụ kiện đi kèm hạn chế, cần mua thêm mũi khoan chất lượng cao.
Giá ước tính: 12-20 triệu VND.
Lý do chọn: Thương hiệu KTK đã khẳng định chất lượng tại Việt Nam hơn 10 năm, dễ sử dụng và phổ biến ở các xưởng vừa và nhỏ.
(4) JET JDP-15B (Mỹ): Công suất 0.75 HP, 12 cấp tốc độ (250-3,100 vòng/phút), đường kính khoan tối đa 22mm, bàn làm việc xoay 360 độ, tích hợp đèn LED và thước đo độ sâu.
Ưu điểm: Độ chính xác cao, thiết kế hiện đại, lý tưởng cho cả DIY và công việc chuyên nghiệp.
Nhược điểm: Giá cao, khó tìm trực tiếp tại Việt Nam, thường phải nhập khẩu.
Giá ước tính: 25-35 triệu VND (bao gồm phí nhập khẩu).
Lý do chọn: Chất lượng Mỹ, phù hợp cho người dùng đòi hỏi độ chính xác và bền bỉ cao, dù cần cân nhắc chi phí nhập khẩu.
2.6.1. Máy khoan đứng gắn hộp số
Một máy khoan đứng có gắn bộ cài số
là máy khoan đứng mà trong đó việc truyền tải từ mô tơ tới con quay đạt được chủ
yếu nhơ bộ cài số (bộ dây cua roa) bên trong đầu máy. Không có thiết bị gây ma
sát nào (như dây cua roa) được sử dụng, có thể đảm bảo điểu khiển tốt mọi lúc
và tối thiểu hóa yêu cầu bảo trì. Các máy khoan đứng gắn hộp số thường dùng cho
các công việc thao tác trên kim loại, nơi mà lực khoan cao hơn và tốc độ mong
muốn (RPM) thấp hơn so với thao tác trên gỗ.
Máy khoan đứng gắn hộp số (Greared head drill press)
Các đòn bẩy gắn một bên đầu được
dùng để lựa chọn bộ số khác nhau để thay đổi tốc độ con quay, thường kết hợp
cùng với bộ hai hoặc ba mô tơ (tùy loại vật liệu). Hầu hết các máy kiểu này được
thiết kế để chạy trên dòng điện ba pha và xây dựng thô sơ hơn các khối điều khiển
bằng dây đai có kích cỡ tương đương. Nói chung, bộ số có thể giúp điều chỉnh
bàn và vị trí đầu trên cột.
Máy khoan đứng gắn hộp số thường gặp
trong các kho dụng cụ hay các môi trường thương mại khác, nơi các máy móc nặng đòi
hỏi có khả năng khoan và thay đổi cài đặt nhanh chóng. Trong hầu hết các trường
hợp, con quay được cơ khí hóa để thao tác với các má côn Morse nhằm tạo sự linh
hoạt cao hơn nhiều. Máy khoan đứng cài bộ số lớn hơn chỉ phù hợp với năng lượng
lấy từ hệ thống ống trục, trong đó đầu trục sẽ tự tháo ra khi độ sâu mũi khoan
đã đạt được hoặc đường đi mũi khoan bị trật. Vài máy khoan đứng cài bộ số có khả
năng thực hiện các thao tác cuốn mà không cần điện và quay ra khỏi lỗ khi độ
sâu đã đạt được. Hệ thống làm mát cũng được dùng phổ biến trong các máy này để
đảm bảo vòng đời của nó trong điều kiện sản xuất.
2.6.2. Máy khoan đứng có tay xuyên tâm
Máy khoan đứng có tay xuyên tâm là
loại máy khoan đứng cài bộ số lớn có đầu máy có thể di chuyển theo tay quay tỏa
ra từ trục máy. Cánh tay có thể xòe ra từ trục máy, nên máy khoan đứng có thay
xuyên tâm có thể thao tác trên một diện tích lớn mà không cần định vị là vật liệu.
Nó tiết kiệm thời gian rất nhiều vì định vị lại đầu máy khoan nhanh hơn nhiều
khi phải tháo, di chuyển, rồi lắp lại vật liệu lên bàn. Kích thước của vật cần
khoan cũng tăng lên đáng kể, vì cánh tay có thể quay ra ngoài bàn, cho phép một
cầu trục đưa vật lớn vào bàn. Bộ kẹp có thể được dùng tới trong máy khoan có
tay xuyên tâm, nhưng thường thường vật liệu đều an toàn khi nằm trên bàn hay
trên bệ máy, hoặc bị gắn cố định. Cần của con quay gần như phổ biến đi kèm với máy
và hệ thống làm mát cũng vậy. Các máy kích cỡ lớn thường có các mô tơ tạo dòng
điện để nâng hay di chuyển cánh tay. Máy khoan có tay cầm xuyên tâm lớn nhất có
thể đào các lỗ tới 4 inche (101.6mm) trong thép đặc hay sắt hợp kim. Các máy
khoan có tay xuyên tâm được đặc trưng bởi đường kính trục và độ dài tay cầm. Độ
dài của cánh tay thường giống khoảng cách miệng lớn nhất. Máy khoan có tay cầm
xuyên tâm được chụp hình trong bài viết
này có trục 9 inch và tay 3 foot. Khoảng cách miệng lớn nhất của máy xấp xỉ 36”,
với sải cánh 72” (6 feet).
Máy khoan đứng có tay xuyên tâm (radial arm drill press)
2.7. Máy khoan phay (mill drill)
Máy khoan phay là dòng nhẹ hơn của máy
phay. Chúng kết hợp một máy khoan đứng (có dây đai) theo trục X/Y như bàn máy
phay và một collet khóa đảm bảo dụng cụ
cắt không bị rơi ra khỏi con quay khi phản lực bật lại lưỡi khoan. Dù nhẹ hơn
trong xây dựng, nhưng chúng có ưu điểm là tiết kiệm không gian, đa năng và
không đắt, phù hợp với cơ khí nhẹ.
Sản phẩm nổi bật:
(1) JET JMD-18 Mill/Drill Machine (Mỹ): Đây là mẫu được đánh giá cao nhất cho sử dụng chuyên nghiệp hoặc workshop nhỏ, với bàn làm việc lớn (hỗ trợ tải trọng lên đến 400 lbs), phạm vi di chuyển đầu và bàn rộng, tốc độ biến thiên linh hoạt.
Ưu điểm: Độ chính xác cao, phụ kiện đi kèm tốt;
Nhược điểm: Đầu không nghiêng, không kèm chân đế.
Giá ước tính: Trên 2.000 USD (khoảng 50-60 triệu VND, tùy tỷ giá).
Lý do tốt nhất: Phù hợp cho công việc nặng, được khen ngợi về giá trị sử dụng lâu dài.
(2) Rong Fu RF-31 (Đài Loan): Mẫu phổ biến ở Việt Nam, đa năng với chức năng khoan, phay mặt/ngón, taro. Công suất mạnh (1-2 HP), bàn chữ thập điều chỉnh linh hoạt.
Ưu điểm: Bền bỉ, dễ bảo dưỡng;
Nhược điểm: Có thể ồn hơn so với model cao cấp.
Giá ước tính: 20-30 triệu VND.
Lý do tốt nhất: Chất lượng Đài Loan vượt trội so với giá, phù hợp cho xưởng cơ khí nhỏ, và dễ tìm phụ tùng.
(3) WDDM ZX7045B (Trung Quốc): Lựa chọn giá rẻ nhưng chất lượng ổn định cho người mới hoặc hobby. Công suất 1 HP, tốc độ biến thiên, bàn làm việc lớn.
Ưu điểm: Giá phải chăng, dễ sử dụng;
Nhược điểm: Không bền bằng model cao cấp nếu dùng nặng.
Giá ước tính: 15-25 triệu VND.
Lý do tốt nhất: Tỷ lệ giá/hiệu suất cao, phù hợp ngân sách hạn chế.
Nếu bạn cần model cao cấp hơn như Grizzly G0704 (Mỹ) hoặc Haas DM-1 (cho sản xuất lớn), chúng có thể phải nhập khẩu, nhưng Rong Fu và WDDM là lựa chọn thực tế nhất ở Việt Nam.
3. Các phụ kiện
Các máy khoan thường dùng như mô tơ
để xử lý vô số thao tác, theo cách tương tự các máy kéo dùng chung PTO dùng để
cày, cắt cỏ, kéo xe…
Các phụ kiện cho máy khoan gồm:
-
Đầu điều khiển vặn tuốc nơ vít – nhiều loại – loại
mặt mỏng, Philips, … để tháo lắp đinh vít
-
ống nước
-
nibbler để cắt tấm kim loại
-
đĩa chà nhám quay được
-
đĩa đánh bóng quay được
4. Khả năng khoan
Năng lực khoan xác định qua đường
kính tối đa một máy khoan điện hay máy khoan đứng có thể tạo ra trên một vật liệu
cụ thể. Về bản chất, nó là số liệu đại diện cho mô men xoắn mà máy có thể sinh
ra liên tục. Một máy khoan nhất định sẽ có khả năng nhất định đối với các loại
vật liệu khác nhau, ví dụ 10mm đối với thép, 25mm đối với gỗ.
Vật liệu
|
Kiểu lưỡi khoan
|
Khả năng
|
Gỗ
|
Auger (lưỡi xoắn, mũi nhọn)
|
7/8 in (22mm)
|
Paddle (lưỡi phẳng)
|
1 ¼ in (32mm)
|
Twist (lưỡi xoắn, mũi xoắn)
|
½ in (13mm)
|
Self-feed
|
1 3/8 in (35 mm)
|
Cưa lỗ
|
2in (51mm)
|
Kim loại
|
Twist (Lưỡi xoắn)
|
½ in (13mm)
|
Cưa lỗ
|
1 3/8 in (35mm)
|
5. Các công dụng khác
Máy khoan trong gia đình đã từng được dùng để cứu
mạng một cậu bé ở Australia. Cậu bé phải chịu đau đớn do chảy máu não nghiêm trọng
khi ngã xe đạp. Thiếu thiết bị mổ phù hợp, vị bác sĩ điều trị lúc đó quyết định
sử dụng ngay chiếc máy khoan của gia đình để trong phòng hồi sức bệnh viện để cầm
máu cho cậu bé. Nếu không làm việc đó, cậu bé có thể đã chết chỉ vài phút sau
đó. Vị bác sĩ đã tiến hành theo thủ tục và được một nhà giải phẫu thần kinh hướng
dẫn qua điện thoại. Cậu bé sau đó đã được chở bằng máy bay tới một bệnh viện lớn
hơn và phục hồi vài ngày sau đó.
Bộ phim kinh dị những năm 1970 là The ToolboxMurders (Những kẻ sát nhân bằng hộp đồ nghề) và The Wiener mô tả những kẻ sát
nhân sử dụng các máy khoan điện bằng pin để giết các nạn nhân của chúng.
Trong bộ trò chơi BioShock, một biến thể của trò
Big Daddies đã dùng máy khoan có tay cầm khổng lồ để bảo về và giết các
Splicers tấn công Little Sisters (các cô bé).
Van Halen – tay ghi ta Eddie Van Halen đã dùng một
máy khoan điện để tạo ra một hiệu ứng kỳ lạ. Nó như các bài hát trong Poundcake
và Intruder/ hay Pretty Woman.
Đ
6. Nơi mua máy khoan uy tín
Bạn có thể mua trực tuyến hoặc tại cửa hàng uy tín, với chính sách bảo hành 1-2 năm và giao hàng nhanh. Một số địa chỉ đáng tin cậy:
DBK Việt Nam (dbk.vn): Chuyên nhập khẩu Rong Fu, WDDM, Aricas. Giá cạnh tranh, tư vấn miễn phí, giao hàng toàn quốc. Cơ Khí Ai (cokhiai.vn): Tập trung WDDM, có model mini và cao cấp, giá rẻ, hỗ trợ kỹ thuật tốt. Siêu Thị Hải Minh (sieuthihaiminh.vn): Đa dạng thương hiệu, thường có khuyến mãi, bán online và offline tại Hà Nội/TP.HCM. Ubuy.vn hoặc Shopee/Lazada: Để mua model nhập khẩu như JET hoặc Grizzly, nhưng kiểm tra hàng chính hãng và phí ship cao.
Trước khi mua, hãy kiểm tra thông số cụ thể (công suất, kích thước bàn) phù hợp nhu cầu, và liên hệ cửa hàng để hỏi giá chính xác vì biến động.