Hiện nay, có nhiều loại thiết bị dân dụng sử dụng năng lượng mặt trời, tận dụng nguồn năng lượng tái tạo này để cung cấp điện hoặc nhiệt. Dưới đây là danh sách các loại thiết bị phổ biến, thiết bị được sử dụng nhiều nhất, và nguyên tắc hoạt động của chúng:
Các loại thiết bị dân dụng dùng năng lượng mặt trời
- Hệ thống điện mặt trời (Solar Power System):
- Bao gồm các tấm pin mặt trời (solar panels), bộ biến tần (inverter), và ắc quy (nếu cần lưu trữ điện).
- Được sử dụng để cung cấp điện cho các thiết bị gia dụng như đèn, quạt, tivi, tủ lạnh, máy bơm nước, v.v.
- Có hai loại chính: hệ thống nối lưới (grid-tied) và hệ thống độc lập (off-grid).
- Máy nước nóng năng lượng mặt trời (Solar Water Heater):
- Sử dụng các tấm thu nhiệt hoặc ống chân không để làm nóng nước bằng năng lượng mặt trời.
- Phù hợp cho các hộ gia đình cần nước nóng để tắm, rửa, hoặc sưởi ấm.
- Đèn năng lượng mặt trời (Solar Lights):
- Bao gồm đèn đường, đèn sân vườn, đèn trang trí, hoặc đèn cầm tay.
- Tích hợp tấm pin nhỏ và pin sạc để lưu trữ điện, cung cấp ánh sáng vào ban đêm.
- Bếp năng lượng mặt trời (Solar Cooker):
- Sử dụng gương hoặc bề mặt phản chiếu để tập trung ánh sáng mặt trời, làm nóng thức ăn.
- Thích hợp cho nấu ăn ở những khu vực có nhiều ánh nắng.
- Quạt năng lượng mặt trời (Solar Fans):
- Quạt chạy bằng điện từ tấm pin mặt trời, thường dùng trong nhà hoặc khu vực ngoài trời.
- Máy bơm nước năng lượng mặt trời (Solar Water Pump):
- Dùng để bơm nước cho tưới tiêu nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, hoặc hệ thống thủy lợi.
- Sạc năng lượng mặt trời (Solar Chargers):
- Bộ sạc di động dùng để sạc điện thoại, máy tính bảng, hoặc các thiết bị điện tử nhỏ.
- Điều hòa năng lượng mặt trời (Solar Air Conditioner):
- Sử dụng điện từ tấm pin mặt trời để chạy máy điều hòa, thường là hệ thống hybrid (kết hợp điện mặt trời và điện lưới).
Thiết bị phổ biến nhất
Trong số các thiết bị trên, hệ thống điện mặt trời và máy nước nóng năng lượng mặt trời là hai loại phổ biến nhất tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới:
- Hệ thống điện mặt trời được ưa chuộng do khả năng cung cấp điện cho nhiều thiết bị gia dụng, giảm hóa đơn tiền điện, và phù hợp với xu hướng tiết kiệm năng lượng.
- Máy nước nóng năng lượng mặt trời phổ biến ở các hộ gia đình nhờ chi phí lắp đặt hợp lý, dễ sử dụng, và hiệu quả cao trong việc cung cấp nước nóng.
Nguyên tắc hoạt động
- Hệ thống điện mặt trời:
- Nguyên tắc: Tấm pin mặt trời chứa các tế bào quang điện (photovoltaic cells) làm từ vật liệu bán dẫn (thường là silicon). Khi ánh sáng mặt trời chiếu vào, các photon kích thích electron trong vật liệu, tạo ra dòng điện một chiều (DC). Bộ biến tần chuyển đổi dòng DC thành dòng xoay chiều (AC) để sử dụng cho các thiết bị gia dụng. Nếu có ắc quy, điện được lưu trữ để dùng khi không có ánh sáng mặt trời.
- Ứng dụng: Cung cấp điện cho toàn bộ ngôi nhà hoặc một phần tùy thuộc vào công suất hệ thống.
- Máy nước nóng năng lượng mặt trời:
- Nguyên tắc: Các tấm thu nhiệt hoặc ống chân không hấp thụ nhiệt từ ánh sáng mặt trời để làm nóng nước trong hệ thống. Có hai loại chính:
- Hệ thống tuần hoàn tự nhiên (thermosiphon): Nước nóng nhẹ hơn sẽ tự động dâng lên bồn chứa, trong khi nước lạnh chảy xuống để tiếp tục được làm nóng.
- Hệ thống tuần hoàn cưỡng bức: Sử dụng bơm để luân chuyển nước qua các ống thu nhiệt.
- Ứng dụng: Cung cấp nước nóng cho sinh hoạt gia đình.
- Nguyên tắc: Các tấm thu nhiệt hoặc ống chân không hấp thụ nhiệt từ ánh sáng mặt trời để làm nóng nước trong hệ thống. Có hai loại chính:
- Đèn năng lượng mặt trời:
- Nguyên tắc: Tấm pin nhỏ hấp thụ ánh sáng mặt trời, chuyển đổi thành điện để sạc pin tích hợp. Pin này cung cấp năng lượng cho bóng đèn LED vào ban đêm, thường được điều khiển bằng cảm biến ánh sáng.
- Ứng dụng: Chiếu sáng ngoài trời hoặc trong nhà ở khu vực thiếu điện.
- Các thiết bị khác:
- Bếp năng lượng mặt trời: Tập trung ánh sáng mặt trời vào một điểm để tạo nhiệt độ cao, làm chín thức ăn.
- Quạt, máy bơm, sạc: Sử dụng nguyên lý tương tự hệ thống điện mặt trời, với tấm pin nhỏ hơn và công suất phù hợp cho từng thiết bị.