Lịch sử của cái kéo
Cái kéo (scissors) là một trong những công cụ cắt đơn giản nhưng thiết yếu nhất trong lịch sử nhân loại, với nguồn gốc có thể ra đời từ hàng nghìn năm trước. Theo các tài liệu cổ, dạng kéo đầu tiên được phát hiện ở Ai Cập cổ đại khoảng năm 1500 TCN, dưới dạng kéo lò xo (spring-type scissors) làm từ đồng, dùng để cắt vải và các vật liệu hàng ngày. Những dạng kéo này có hai lưỡi cắt nối liền bởi một lò xo tự nhiên, phổ biến ở châu Âu đến cuối Trung Cổ.
Thiết kế kéo hiện đại với trục xoay (pivot) – nơi hai lưỡi cắt được ghép lại bằng một đinh ốc hoặc chốt – được cho là do người La Mã phát minh khoảng thế kỷ 1 SCN, với các mẫu vật được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ cổ đại. Một số nguồn khác cho rằng kéo pivot có thể xuất hiện sớm hơn ở Mesopotamia khoảng 3000-4000 năm trước, nhưng thiếu bằng chứng khảo cổ rõ ràng. Đến thế kỷ 18, sản xuất hàng loạt bắt đầu ở châu Âu, đặc biệt ở Anh và Đức, với các nghệ nhân như Robert Hinchliffe ở Sheffield (Anh) được coi là người tiên phong sản xuất kéo thép đúc quy mô lớn vào năm 1761. Ngày nay, kéo đã tiến hóa với nhiều vật liệu như thép không gỉ và nhựa, dùng trong mọi lĩnh vực từ may mặc đến phẫu thuật.
Có những loại kéo nào?
Kéo được phân loại dựa trên mục đích sử dụng, hình dạng lưỡi cắt và tay cầm. Dưới đây là một số loại phổ biến nhất, được tổng hợp từ các nguồn chuyên ngành:
| Loại kéo | Mô tả chính | Ứng dụng chính |
|---|---|---|
| Kéo may vá (Sewing/Embroidery scissors) | Lưỡi ngắn, sắc bén, thường cong nhẹ. | Cắt chỉ, vải mỏng, thêu thùa. |
| Kéo cắt vải lớn (Dressmaker's/Tailor's shears) | Lưỡi dài, thẳng, tay cầm lớn. | Cắt vải dày cho may mặc. |
| Kéo răng cưa (Pinking shears) | Lưỡi có răng cưa để chống xù chỉ. | Cắt viền vải để tránh rã sợi. |
| Kéo đa năng (General-purpose scissors) | Thiết kế cơ bản, lưỡi thẳng. | Cắt giấy, bìa, vật liệu hàng ngày. |
| Kéo thủ công (Craft scissors) | Lưỡi chính xác, có thể có họa tiết. | Làm đồ thủ công, cắt giấy nghệ thuật. |
| Kéo y tế/phẫu thuật (Surgical scissors) | Lưỡi mỏng, sắc, như Metzenbaum hoặc Iris. | Cắt mô, băng bó trong y khoa. |
| Kéo cắt tóc (Hair cutting scissors) | Lưỡi mỏng, có loại thinning để tạo lớp. | Cắt tóc chuyên nghiệp. |
| Kéo hỗ trợ (Loop/Block/Tabletop scissors) | Tay cầm vòng hoặc bàn đế, dễ dùng cho trẻ em/người khuyết tật. | Cắt an toàn cho người mới học. |
Ngoài ra, kéo còn được phân loại theo tay cầm: cổ điển (classic), lệch (offset), cần cẩu (crane) hoặc xoay (swivel) để phù hợp với tư thế tay. Tổng cộng có hàng chục biến thể, tùy theo ngành nghề.
Hãng nào sản xuất kéo hàng đầu thế giới?
Thế giới có nhiều hãng sản xuất kéo chất lượng cao, tập trung ở châu Âu (Đức, Anh), Nhật Bản và Phần Lan. Dựa trên danh tiếng về chất lượng, sản lượng và đánh giá từ chuyên gia, đây là một số hãng hàng đầu:
- Fiskars (Phần Lan): Một trong những nhà sản xuất lớn nhất thế giới, nổi tiếng với kéo đa năng bền bỉ, đã mua lại Gingher (Mỹ) – chuyên kéo may vá cao cấp. Họ dẫn đầu về sản xuất hàng loạt và đổi mới.
- Kai (Nhật Bản): Được ca ngợi là hãng chất lượng cao nhất cho kéo may thêu và phẫu thuật, với lưỡi thép sắc bén từ thép Hitachi. Thường được xếp hạng top trong các đánh giá.
- Ernest Wright (Anh): Chuyên kéo thủ công cao cấp từ Sheffield, sản xuất từ 1902, tập trung vào chất lượng truyền thống.
- Solingen (Đức): Khu vực nổi tiếng với kéo thép cao cấp, các thương hiệu như ROBUSO và Weltmeister dẫn đầu về độ bền cho công nghiệp.
- Whiteley (Anh): Sản xuất từ 1760, chuyên kéo công nghiệp và chuyên nghiệp cho ô tô, hàng không.
Nếu xét về quy mô toàn cầu, Fiskars và Kai thường được coi là "hàng đầu" nhờ sự kết hợp giữa chất lượng và tiếp cận thị trường rộng rãi.